In Zuid-Afrika probeerde de apartheidsregering begin jaren 70 van de 20e eeuw de Scientology Kerk haar religieuze status te onthouden. De door de regering ingestelde onderzoekscommissie betoogde dat Scientology niet als een “ware kerk” erkend moest worden, omdat ze zogezegd de Bijbel niet als het Woord van God predikte, ze geen “stevige doctrine” van zonde en verlossing propageerde en Christus niet als de enige redder van de mensheid uitriep. Hoewel deze Onderzoekscommissie besloot geen aanbeveling te doen om Scientology te verbieden, concludeerde ze niettemin dat het de Scientology Kerk ontbrak aan de “heiligheid” die nodig was om in Zuid-Afrika tot kerk of religie gerekend te worden.34
Ironisch genoeg weigerde deze officiële commissie de legitimiteit te erkennen van een religieuze beweging die Zuid-Afrika haar steun had aangeboden. Zoals de Scientology Kerk in haar antwoord aan de commissie opnam, waren de kerk en haar grondlegger “actief geweest in het verdedigen van de Zuid-Afrikaanse zaak”.35 Terwijl de Scientology Kerk in principe een non-politieke religie was, een kerk open voor mensen van alle politieke overtuigingen of banden, had L. Ron Hubbard uitdrukkelijk zijn steun verklaard voor Zuid-Afrika in haar strijd tegen het internationale communisme. “Waarschijnlijk de enige natie op aarde met de wil om de subversie in Zuid-Afrika echt te bevechten”, had Hubbard in 1961 geschreven. In plaats van een militaire oplossing bood Hubbard echter de religieuze technologie van de Scientology Kerk aan. “Om dit tij te keren”, vermaande hij, “gebruik E-meters, geen geweren”.36
Nadat hij in het begin van de jaren 60 door Zuid-Afrika gereisd had, ontwikkelde L. Ron Hubbard een blijvende interesse in het land en zijn bevolking. Zoals in het standaard referentiewerk voor de Scientology Kerk wordt opgemerkt, “Na zijn bezoek aan Zuid-Afrika in het begin van de jaren 60 voorspelde hij een enorme maatschappelijke omwenteling en een strenge scheiding tussen de zwarte en blanke gemeenschappen. Om een potentiële ramp af te wenden, raadde hij maatregelen aan en verschafte de technologie die het grote zwarte bevolkingsdeel van het land in staat zou stellen te leren lezen en schrijven.”37 Tegelijk met de wettelijke erkenning van Scientology in 1975, vormde de kerk een filiaal van haar Applied Scholastics International programma, dat geïntroduceerd werd als “Education Alive”, om haar studietechnieken in Zuid-Afrika beschikbaar te maken. Volgens de Scientology Kerk: “In Zuid-Afrika hielpen deze programma’s meer dan twee miljoen kansarme zwarte Afrikanen hun leervermogen te verbeteren, lang voordat de muren van apartheid geslecht waren of de wereld het zelfs maar opgemerkt had”.38
Tijdens de hele periode van apartheid was de kerk actief betrokken bij campagnes tegen de schending van mensenrechten van mensen met een andere ontwikkeling, namelijk het Bantu onderwijs en de beroepsgroep op het gebied van geestelijke gezondheid. Zoals de kerk betoogde, diende de psychiatrie de belangen van apartheid door de rassenscheiding goed te praten en de racistische onderdrukking van zwarte Zuid-Afrikaanse mensen te versterken.
Tijdens de hele periode van apartheid was de kerk actief betrokken bij campagnes tegen de schending van mensenrechten van mensen met een andere ontwikkeling, namelijk het Bantu onderwijs en de beroepsgroep op het gebied van geestelijke gezondheid. Zoals de kerk betoogde, diende de psychiatrie de belangen van apartheid door de rassenscheiding goed te praten en de racistische onderdrukking van zwarte Zuid-Afrikaanse mensen te versterken. De kerk streed om de onmenselijke behandeling van zwarte patiënten in psychiatrische ziekenhuizen vast te stellen en openbaar te maken. Hoewel deze campagne de kerk in conflict bracht met de apartheidsregering, werden haar zorgen over racisme in de Zuid-Afrikaanse beroepsgroep op het gebied van geestelijke gezondheidszorg herhaald door de Wereld Gezondheidsorganisatie, die in 1977 opmerkte dat “op geen enkel ander medisch gebied in Zuid-Afrika de verachting van de persoon, gevoed door racisme, nauwkeuriger geportretteerd wordt dan in de psychiatrie”.39 De tegenstand van de kerk tegen psychiatrie komt voort uit haar credo, dat de religieuze basis van geestelijke gezondheid en genezing bevestigt. In de Zuid-Afrikaanse context was deze tegenstand echter duidelijk gericht tegen het endemisch racisme, dat de psychiatrie tijdens de apartheid leek te doordrenken.
Door deze religieuze en onderwijskundige initiatieven heeft de Scientology Kerk haar plek onder de religies van Zuid-Afrika gevestigd. In de afgelopen jaren is de kerk een actieve deelnemer in de Zuid-Afrikaanse afdeling van de World Conference on Religion and Peace.40 Bij het opstellen van een richtlijn over de rechten en verantwoordelijkheden van religieuze organisaties in Zuid-Afrika, werd de WCRP gesteund door de betrokkenheid van de kerk bij religieuze vrijheid. In een nieuw Zuid-Afrika heeft de Scientology Kerk daarom haar positie binnen het rijke patroon van religieuze diversiteit van het land ingenomen.
Volgens filosoof William James heeft elke religie een therapeutische bedoeling. Elke religie diagnosticeert de basisproblemen van de menselijke gesteldheid, of dat probleem nu zonde, onwetendheid, lijden, vervreemding of onderdrukking genoemd wordt, en stelt een remedie voor.41 De Scientology Kerk is een therapeutische religie die het probleem van de menselijke gesteldheid diagnosticeert en voorziet in speciale technieken van spirituele genezing en een toegepaste religieuze filosofie, ontworpen om dat probleem te genezen.
Hoewel Scientology vaak beschreven wordt als een “nieuwe religieuze beweging”, is ze eigenlijk niet nieuw. Zoals we gezien hebben, bestaat Scientology in Zuid-Afrika al 40 jaar. Begin jaren 80 voorspelden sommige sociologen en historici van religies het verval van Scientology. Ze betoogden dat de kerk het moeilijk zou krijgen om het overlijden van haar grondlegger te boven te komen; dat haar religieuze “wetenschap” ouderwets zou worden door veranderende gemeenschappelijke gebruiken; en dat haar spirituele “therapie” “marktaandeel” zou verliezen aan een toenemende concurrentie.42 In de tussenliggende jaren zijn deze voorspellingen van de ondergang van Scientology echter niet bevestigd. Als een religie die zowel oud als nieuw is, is de Scientology Kerk religieuze aspiraties blijven bieden die overal ter wereld aanhangers hebben gekregen. De Scientology Kerk verdient tenminste een voortgezette erkenning en aandacht als een religie in Zuid-Afrika.
David Chidester
Professor in Godsdienstwetenschappen
