Mijn opmerkingen zijn gericht op de vraag of Scientology als een religie gedefinieerd zou kunnen worden volgens de criteria die gebruikelijk toegepast worden door sociale wetenschappers, gespecialiseerd in de analyse van wat zij als religieuze fenomenen beschouwen.

Er bestaan grote verschillen tussen de conceptualisaties en definities van religie die door sociale wetenschappers worden gehanteerd. De keuze van conceptualisatie en definitie weerspiegelt zowel een brede verscheidenheid aan onderliggende veronderstellingen over de aard van sociale realiteit als variaties in het doel van conceptualisering of definiëring van religie. Gezien het algemeen instrumentele (als onderwerp ergens toe dienen) (en onderscheiden van waarderende of evaluatieve) karakter van sociaal wetenschappelijk begrip, wekt het geen verbazing dat concepten en definities niet beoordeeld worden in termen van hun waarheid of onjuistheid, maar eerder in termen van hun relatieve nut. Met name hun differentiële vermogen om een gegeven verschijnsel duidelijk apart van andere verschijnselen te zetten, op zo’n manier dat de verschillen betekenisvolle feiten over hen laten zien, is de belangrijkste maatstaf voor het nut van concurrerende definities en conceptualisaties.

Definities1 kunnen daarom aan de hand van de doelstellingen variëren, maar dit betekent niet dat er totale relativiteit of anarchie is. Onder psychologen, sociologen en antropologen zijn twee brede soorten definities van religie in gebruik: de functionalistische en de substantieve. Binnen elk type bestaan verdere subtypen. Ik zal beargumenteren dat ik, op grond van persoonlijke contacten met scientologen en wetenschappelijke studie van de leer, praktijken en organisatie van Scientology, alsmede de gevolgen voor het leven van de volgelingen, van mening ben dat ze beter als religie kan worden gedefinieerd dan als enig ander soort onderneming.

1 Om stilistische redenen zal ik niet langer spreken van “conceptualisatie”, maar het omvat wel een afzonderlijk analytisch proces dat gewoonlijk aan het proces van het definiëren van verschijnselen voorafgaat.

I. Functionalistische Definities
DOWNLOAD HET WITBOEK