De verscheidenheid van begrippen van godheid, verering, verlossing en andere religieuze zaken wordt zelfs nog duidelijker wanneer naast de belangrijkste oude religieuze tradities ook moderne religies bekeken worden. Er bestaat niet alleen een groot aantal nieuwe religieuze bewegingen maar ook grote onderlinge verschillen. Sommige stammen af van christelijke tradities; sommige zijn van oosterse oorsprong; andere proberen mystieke tradities weer op te laten leven; weer andere omarmen de spirituele metafysica van “New Age” leerstellingen. Voor het moment, simpelweg om het bereik van religieuze uitingen te onderstrepen, kennen we één bepaalde nieuwe religie die anders is dan alle andere – namelijk Scientology. In bepaalde opzichten lijkt Scientology wel op het boeddhisme, het jaïnisme en de sankhya traditie in het hindoeïsme; haar soteriologie rust echter op de vooronderstelling van praktische en systematische therapeutische technieken. Ze biedt aanhangers een gradiëntsgewijs pad van spirituele verlichting. Ze beweert de volgelingen te bevrijden van ongewenste effecten van oude trauma’s uit het huidige en eerdere levens. Ze is vrij van dogma’s, maar terwijl Scientology in abstracte termen als de “achtste drijfveer” een opperwezen erkent, probeert het nergens zijn eigenschappen te beschrijven. Bij dat wezen wordt ook niet gesmeekt en het wordt ook niet aanbeden. Er wordt vanuit gegaan dat de mens een spirituele eenheid is, een thetan, die in opeenvolgende levens stoffelijke menselijke lichamen bewoont. Hoewel hij geen deel van het fysische universum uitmaakt, wordt gesteld dat de thetan er verstrikt in is geraakt en daarbij een reactief verstand heeft gekregen, dat irrationeel en emotioneel reageert op alles wat pijnlijke en traumatische ervaringen oproept. Verlossing is het proces waarmee dat reactieve verstand verkleind en uiteindelijk vernietigd wordt, waardoor de persoon optimaal kan functioneren in het leven. Terwijl bij het boeddhistische concept van karma niet opgeroepen daden uit het verleden geacht worden onherroepelijk de ervaringen in het huidige leven te bepalen, worden de technieken van Scientology geacht het individu in staat te stellen de slechte gevolgen van schadelijke voorvallen uit het verleden terug te roepen, te confronteren en te boven te komen. Het ultieme doel is dat de thetan buiten het fysische gebied kan bestaan en dus buiten het lichaam – een staat die overeenkomsten heeft met het christelijke begrip van de geredde ziel, hoewel deze staat door heel andere procedures wordt bereikt en in heel andere termen wordt uitgedrukt.
In bepaalde opzichten lijkt Scientology wel op het boeddhisme, het jaïnisme en de sankhya traditie in het hindoeïsme; haar soteriologie rust echter op de vooronderstelling van praktische en systematische therapeutische technieken. Ze biedt aanhangers een gradiëntsgewijs pad van spirituele verlichting.
Scientology wijkt radicaal af van zowel christelijke als boeddhistische soteriologische principes, doordat ze beweert dat ze de technieken die naar verlossing leiden, standaardiseert en rationaliseert. Ze past moderne technische methodes toe op spirituele doelen, in de poging zekerheid en een pragmatisch gerechtvaardigd systeem in spirituele oefeningen te introduceren. Opkomend in een periode waarin de seculiere wereld steeds meer gedomineerd wordt door wetenschap, is Scientology er ook van overtuigd dat de mens rationeel moet denken en zijn storende emoties moet controleren als een manier om tot spirituele verlichting en verlossing te komen. Ze vertegenwoordigt een belangrijke stroming in de tegenwoordige diversiteit van religieuze uitingen in onze pluralistische religieuze cultuur.
